Wāhinga kōrero

Ngā tapuwae o mua, mo muri

Kua pupū ake te āwangawanga mō te anga whakamua o te hunga rangatahi i runga i ngā āhuatanga o te wā, arā, ko ngā piki me ngā heke o te ao umanga, te rerekētanga o te āhua o ngā tamariki kei ngā kura me ō rātou hapori, hei kaupapa wānanga, hei kaupapa kōrerorero.

Ko ēnei ngā kaupapa e arahi ana i te pepa i tuhia e te Auditor-General mō te Whare Pāremata e kōrerohia pēnei ana, ka tū tonu he taero a Kupe tō ngā iwi taketake i runga i ō rātou ekenga i te ao mātauranga.

Heoi anō, he rawe te rongo o ngā ākonga, me ngā titiro o tēnei tuhinga ki te kimi kōrero mō te tautoko o ngā hunga mātauranga kia taea ai te eke panuku, te eke tangaroa. Kāore e kore, he hononga te anga whakamua o Aotearoa ki te ekenga o ngā ākonga o nāianei.

Kua tuku mihi atu te Rōpu Ārahi ki te Kāwanatanga mō tōna rautaki-ā-motu, arā, ko Ka Hikitia me tōna kaupapa kia angitu ai ngā ākonga Māori i te ao mātauranga. Ko te wairua e rere nei o Ka Hikitia he mea nui ki te Tāhūhū o te Mātauranga, arā, kia angitu ā Māori ai a Ngāi Māori. E ai ki te Rōpu Ārahi kua hē te putanga mai o te rautaki me te whakamāramatanga o tēnei kaupapa ki ngā kaiako. Heoi anā, kua whakaae hoki ehara tēnei i te mea māmā nā te mea kāore te angitu i maringi noa mai i te marautanga, i ngā āhuatanga o te aro matawai rānei. Ko te mana tangata, te whanuitanga me te hāngai o ngā kaupapa ako ngā paearu o te angitu. Ki a mātou, ko ēnei ngā mea nui ki ia ākonga, ia ākonga kia tūwhera ai i te kūaha ki te ao mātauranga, ā, ā tōna wā māna anō tōna ake huarahi e para nā kua puawai tōna ahurea, tōna reo, tōna tuakiritanga, te ao pāngarau, te tuhinga me te pānuitanga, te whanaungatanga me te hikaka o te manawa.

E ai ki tēnei pūrongo, he mea nui te anga mātauranga. Ka arotake ia i a ia anō mō tāna mahi kātahi, kārua ka tīni. Ka whakatenatena mātou ki te kohi, ki te arotake hoki i ngā korero kia tika ai te huarahi ako me ōna āhuatanga katoa mō ngā ākonga Māori, arā o te ao mātauranga, o te whānaungatanga, o te auahatanga mai i ngā rangitūhāhā tae iho mai ki te papa whakatūwaewae.

Ko ngā whakaaro o ngā ākonga, ko te hononga hoki o te kāinga ki te kura he mea nui ki te Rōpu Ārahi. I te nuinga o te wā kua tūhāhā te tū o ngā ahuatanga nei. Ka tautohe mō te kore ekenga o te ākonga, nō te kāinga, nō te kura rānei te hē. I roto i te ao mātauranga huri noa i te ao whānui he nui ake te mana o ētahi iwi ki ētahi atu, ā, ka titaha whakararo i runga i te pēhitanga. Me patu a Ka Hikitia i ngā taero a Kupe i runga i te ataahua me te mōhiotanga o te whānau, heoi me karanga tuatahi atu te kura.

E ai ki a mātou e hāngai pū ana te whakataukī ki te kaupapa matua o tēnei pūrongo. Nei rā te whakamiha ki ngā ringa raupā o Te Mana Arotake.